بین الملل تابناک: پس از گمانه زنی های مختلف، سرانجام نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا در سفری تنش زا به تایوان سفر کرد؛ سفری که با واکنش شدیداللحن چینی ها مواجه شد و پکن اعلام کرد پاسخ های سخت تری را در برابر این سفر تحریک آمیز در نظر خواهد گرفت.
در همین رابطه، لازم است به این پرسش ها پاسخ داده شود که چرا آمریکایی ها اصرار داشتند، سفر پلوسی به تایوان انجام شود و چرا چین به این سفر حساس بوده است؟ واکنش احتمالی چین چه خواهد بود؟ آیا احتمال اقدام نظامی علیه تایوان وجود دارد؟
اینها پرسش هایی است که تابناک در گفت‌وگو با دکتر محسن شریعتی نیا، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی و کارشناس ارشد مسائل چین بدان ها پرداخته است.
تابناک: چرا آمریکایی ها اصرار دارند سفر نانسی پلوسی به تایوان انجام شود؟ هدف آنها چیست؟
محسن شریعتی نیا: آمریکا نیاز دارد تا زمین بازی با چین را از ژئواکونومی به ژئوپلیتیک تغییر دهد. چین به شدت در برابر این تغییر مقاومت می کند. تایوان آن نقطه‌ای می‌تواند باشد که مقاومت چین را بشکند و این کشور را وارد زمین بازی نماید که آمریکا در آن دست برتر را دارد. تایوان از مهمترین اهرم‌های آمریکا در رقابت راهبردی با چین بوده است و آمریکا می‌کوشد این اهرم را در رقابت تشدید شونده با چین حفظ کند. در دور اول رقابت راهبردی چین و آمریکا که از دهه ۵۰ تا اوایل دهه ۷۰ میلادی طول کشید ایالات متحده مهمترین نقش را در ناکامی چین برای الحاق تایوان با زور ایفا کرد و حتی تایوان به عنوان نماینده ملت چین در سازمان ملل ایفای نقش می‌کرد. در دوره دوم رقابت راهبردی که در سال‌های اخیر آغاز شده نیز تایوان اهمیت اساسی دارد.
آمریکا می‌کوشد با اقداماتی از این دست، فروش سلاح و تشویق کشورهای دوست به بسط روابط با تایوان تعهد خود را به تایوان نشان دهد و به متحدین آسیایی یادآوری کند که همچنان در کنار آنهاست و به جهان نشان دهد که همچنان می‌تواند در صورت تشخیص، خط قرمز‌های چین را نادیده بگیرد. برخی در چین معتقدند آمریکا سیاست چین واحد راکه از دهه ۱۹۷۰ همواره در دستور کار این کشور بوده را کنار گذاشته است. با توجه به سابقه آمریکا در بهره گیری از اهرم تایوان، چنین دیدگاهی دور از واقعیت نیست. به علاوه مقابله با چین به رانت سیاسی بزرگی در آمریکا بدل شده. هر سیاستمداری که در آمریکای امروز در برابر چین قوی ظاهر شود، پایگاه اجتماعی خود را ارتقا می‌دهد و تا آینده قابل پیش بینی موضوع مقابله با چین برای سیاستمداران آمریکایی جذاب خواهد ماند.
تابناک: علت حساسیت چین نسبت به سفر احتمالی پلوسی چیست؟ در واقع، این سفر چه پیام، معنا و پیامدهایی برای پکن دارد؟
محسن شریعتی نیا: چین همواره به این گونه سفرها حساسیت داشته است. در اعلامیه های مشترک سه گانه ای که پس از دیپلماسی پینگ پنگ و در راستای عادی شدن روابط چین و آمریکا منتشر شد، تعهد به سیاست چین واحد و قطع ارتباطات سیاسی آمریکا با تایوان به صراحت آمده است. چین چنین سفرهایی را نقض حاکمیت خود، کوشش برای مهار این کشور و نشانه ای از تلاش آمریکا برای کند کردن یا توقف روند قدرت یابی این کشور می داند. از منظر افکار عمومی چین هم چنین سفرهایی حزب کمونیست را در معرض چالش قرار می دهد. ملی گرایی چینی در سال های اخیر به شدت در حال احیا شدن است. اگر حزب کمونیست در برابر چنین اقداماتی ضعف نشان دهد، وجهه آن در داخل آسیب می بیند.
تابناک: واکنش احتمالی چین به سفر پلوسی چه خواهد بود؟ احتمال اقدام نظامی از سوی پکن چه اندازه است؟
محسن شریعتی نیا: واکنش نظامی احتمالا از برگزاری مانورهای نظامی فراتر نمی رود؛ اما چین می کوشد تایوان را تنبیه، تحریم ها و محدویت های اقتصادی و نظامی علیه آن ایجاد کند و واکنش های سیاسی به آمریکا نشان دهد. افکار عمومی این کشور را قانع سازد که واکنش مناسبی داشته است و به جهان پیام دهد که نقض حاکمیت خود را پاسخ می دهد. مشخص نیست واکنش های چین تا چه مدت طول بکشد. اما چین احتمالا به آسانی در دامی که روسیه در آن افتاد گرفتار نخواهد شد. "زمان" به معنای راهبردی کلمه به سود چین است و این کشور در حال تبدیل شدن به اولین اقتصاد جهان و یکی از دو قطب قدرت در نظم دو قطبی در حال ظهور است. در چنین شرایطی، درگیر شدن در یک جنگ در تایوان گزینه نخست چین نیست. البته پیش بینی سیاست بین الملل بسیار دشوار است اما معتقدم پاسخ چین محتاطانه خواهد بود
نکته آخر آنکه در تصویر کلان روابط چین و آمریکا، نوعی تغییر پارادایمی را تجربه می‌کند. همچون سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۷۰ رقابت راهبردی در کانون روابط قرار گرفته؛ هرچند بسیار پیچیده‌تر از آن زمان است و بر خلاف دور نخست، رشته‌های وابستگی متقابل در کاستن از شدت و دامنه رقابت موثرند. با یا بدون این سفرها روابط وارد دوره جدیدی شده است. این رقابت راهبردی به تدریج به جهان جدیدی شکل می‌دهد که بسیار متفاوت از جهان تک قطبی پساجنگ سرد خواهد بود، اما نشانه‌های مهمی از جنگ سرد در خود خواهد داشت.
اون دوستانی که نگاه به شرق را محور می دانند. چین و روسیه غیر از حرف و رجز و خودزنی کاری نمی توانند بکنند. اون از روسیه که در اکراین ناک اوت شده و نمی دونه چجوری در بره و برای همیشه جایگاه خود را از دست داد و این هم از چین. چینی که 90 درصد صادرات اصلی و سرمایه گذاری و تجارت و دانش فنی خود را وابسته به امریکا و اروپا و ژاپن است اگر بخواهد راه پوتین را بروید بهترین خبر برای امریکا ست و برای همیشه جایگاه و رشد اقتصادی خود را از دست خواهد داد. تا همینجا هم چین مشتش باز شد و هم روسیه. غیر از هیاهو و ژستهای دیپلماتیک هیچ کاری نمی توانند بکنند. من که تو ایران هستیم باید عاقل باشم و ببینم در دنیا داره چه اتفاقی می افته بعد صحبت از شرق کنم. فقط به این دلیل که از امریکا بدمان می اید که نباید واقعیات را نادیده بگیریم. اگر نادیده بگیریم همین وضع اقتصادی و معیشت و سیاسی بین المللی است که داریم. اگر چین خیلی هنر داشت نمی گذاشت سریلانکا که موضع استراتژیکی علیه هند داره به ضرر چین ورشکست بشه یا پاکستان در استانه ورشکستگی قرار بگیره. کشوره ما که جای خودش 
زرشك! فعلا كه اروپا به عجز و لابه افتاده
